وبلاگ آموزشی مالی و مالیاتی

برای صحبت‌کردن از حسابداری شرکت‌های تضامنی بهتر از تعریف شرکت تضامنی آغاز کنیم. شرکت تضامنی عبارت است از مؤسسه‌ای که با نامی مشخص و به‌خصوص با مشارکت دو یا چند نفر به‌منظور انجام یک فعالیت تجاری تشکیل می‌شود. اصلی‌ترین ویژگی شرکت تضامنی این است که در صورت کم بودن دارایی مؤسسه برای پرداخت بدهی‌ها و تعهدات تمامی شرکا مسئولیتی یکسان در پرداخت این دیون خواهند داشت و هیچ یک از اعضا نمی‌تواند به دلیل داشتن سهم کمتر از پرداخت قروض و تعهدات شانه خالی کند. علت نام‌گذاری این مؤسسات نیز ضامن شدن تمامی شرکا است.

به‌عبارت‌دیگر مسئولیت تمامی شرکا در شرکت‌های تضامنی نامحدود است؛ بنابراین افرادی که قصد تأسیس چنین شرکتی را دارند سعی می‌کنند این کار را با دوستان و آشنایان مورد اعتماد خود انجام دهند که ریسکی در مشارکت با آن‌ها وجود نداشته و یا خیلی کم باشد. همکاری با افرادی که حسن شهرت و پیشینه‌ تجاری مشخصی نداشته و دارایی‌های آن‌ها معلوم نیست می‌تواند تهدیدی بزرگ برای ادامه فعالیت شرکت بوده و سرمایه شرکای دیگر را نیز به خطر بیندازد. در این مطلب از سری مقالات آموزش حسابداری شرکتها، قصد داریم به بررسی ثبت حسابداری شرکت تضامنی و اصول انجام این کار بپردازیم.

شرکا در شرکت‌های تضامنی چه کسانی هستند؟

به افرادی که قبل از تشکیل شرکت تضامنی شرکت نامه یا اساس‌نامه را امضا نموده‌اند شرکا گفته می‌شود. بر طبق ماده ۱۲ قانون تجارت افرادی که پس از تشکیل شرکت وارد آن شده‌اند نیز می‌توانند مورد مذکور را امضا کنند و منع قانونی در این زمینه وجود ندارد. طبق قانون حداقل تعداد شرکا دو نفر است اما حداکثری در این مورد تعیین نشده و این یعنی هر تعدادی که به این کار تمایل داشته باشند می‌توانند شریک شوند و محدودیتی وجود ندارد.

اسم شرکت‌های تضامنی

شرکت‌های تضامنی اسم مخصوص به خود را دارند. برای انتخاب اسم می‌توان انواع مختلفی از ذکر نام تک‌تک شرکا تا بیان عباراتی دیگر برای نشان‌دادن تضامنی بودن آن استفاده نمود. به‌عنوان مثال می‌توان نام شرکت را صمدی و غدیری گذاشت که نشان‌دهندهٔ این است که شرکت تضامنی متشکل از دو نفر بوده و هریک از این افراد شریک هستند. در برخی موارد شرکا توافق می‌کنند که فقط نام یکی از آن‌ها در اسم سازمان درج شود که در این صورت باید عباراتی نظیر (و برادران) یا (و شرکا) برای داشتن رسمیت قانونی درج شود.

تشکیل شرکت‌های تضامنی

اولین مرحله برای تشکیل چنینی سازمانی توافق با دیگر افراد به‌منظور انجام امور مشترک تجاری و سرمایه‌گذاری برای کسب درآمد و سود است. پس از به توافق رسیدن شرکا در تمامی زمینه‌ها و قوانین نوبت به افتتاح حسابی تحت عنوان (شرکت در شرف تأسیس) می‌رسد. تمامی دارایی‌های نقدی شرکت باید به این حساب منتقل شده و دارایی‌های غیرنقدی اعم از دستگاه‌ها و لوازم اداری، ملزومات کاری، ساختمان و… که به سازمان آورده شده بر مبنای ارزش متعارف و به‌روز در بازار به‌صورت کامل در اختیار مؤسسه قرار گیرد. البته برای این مورد رضایت کامل تمامی شرکا لازم است.

انواع حساب‌ها در شرکت‌های تضامنی

شرکت‌های تضامنی دارای انواع مختلفی از حساب‌ها علاوه بر حساب سرمایه شرکا هستند. علت اصلی وجود این حساب‌ها منع قانونی برای ایجاد تغییر یا تغییرات ادواری در حساب اصلی سرمایه شریکان است. هرگونه تغییر در سرمایه شرکت‌های تضامنی باید علاوه بر انعکاس در اساسنامه به ثبت قانونی در اداره ثبت هم برسد؛ بنابراین عملیات جاری در این شرکت‌ها در حساب‌های ذیل منعکس خواهند شد:

• حساب سرمایه شرکا
• حساب وام شرکا
• حساب برداشت شرکا
• حساب جاری شرکا

حساب سرمایه شرکا در شرکت‌های تضامنی

به منظور ثبت سرمایه اعضا در دفاتر قانونی شرکت تضامنی، دو روش وجود دارد:

سرمایه ثابت

حساب سرمایه شرکا در این روش معادل مبلغ درج شده در اساسنامه و مبلغ سرمایه‌گذاری شده توسط شرکا بستانکار خواهد شد. به دلیل اینکه در قانون تجارت هرگونه تغییرات در سرمایه دارای منع قانونی بوده و باید در اداره ثبت به تأیید و ثبت قانونی برسد حساب سرمایه شرکا باید به صورت مبلغی مشخص و ثابت در دفاتر قانونی سازمان ثبت و نگهداری خواهد شد. حال ممکن است تغییراتی به دلیل برداشت شرکا و یا سود و زیان در سرمایه شرکت ایجاد شود که باید در سایر حساب‌های موجود که به همین هدف ایجاد شده‌اند ثبت شوند.

سرمایه متغیر

در این روش حساب سرمایه شرکا نسبت به مبلغ منعکس شده در اساسنامه، حقوق اعضا، برداشت اعضا، سهم اعضا از سود و زیان و… ثابت باقی نمی‌ماند و تمامی موارد به طور مستقیم در حساب سرمایه ثبت می‌شوند. این روش در کشورهایی کاربرد دارد که شرکت تضامنی شخص حقوقی محسوب نمی‌شود اما در ایران به دلیل نیاز به تأیید شرکت تضامنی توسط اداره ذی‌ربط حساب سرمایه شرکا باید به روش ثابت باشد.

تقسیم سود و زیان در شرکت‌های تضامنی چگونه حسابداری می‌شود؟

ماده ۱۱۲ قانون تجارت می‌گوید اگر در رابطه با تقسیم سود و پرداخت حقوق هیچ‌گونه توافقی بین شرکا صورت نگرفته باشد و نسبت خاصی هم در این رابطه در اساس‌نامه درج نشده و توضیحی ارائه نشده باشد هر عضو به نسبت سرمایه و سهم‌الشرکه خود از سود و زیان سازمان منتفع خواهد شد و پس از انحلال مؤسسه زیان هم به همین نسبت متحمل می‌شود.

اگر شرکا مبلغی را برای خدمات تعیین کنند و این مبلغ بر اساس عرف نبوده و یا مقدار سهم منافع آن‌ها متفاوت باشد امکان اینکه شرکا برای تقسیم سود و زیان مبنای دیگری را در نظر بگیرند وجود دارد. به‌عنوان مثال اگر پاداشی غیرمتعارف به یکی از شرکا اختصاص داده شده باشد این عضو از این بابت در پایان دوره مالی سود بیشتری دریافت خواهد نمود. به‌منظور تقسیم منصفانه و عادلانه سود و زیان مبانی مختلف تقسیم سود به شرح ذیل ارائه گردیده‌اند:

حسابداری تقسیم سود و زیان به نسبت ثابت بین شرکا

ارائهٔ نسبتی ثابت برای هریک از اعضا بدون اینکه سرمایه و تخصص آن‌ها در نظر گرفته شود ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین روش برای تقسیم سود و زیان است. در مواردی که اهمیت تخصص شرکا و سرمایه‌گذاری برای شرکت یکسان باشد این روش مناسب خواهد بود. این نسبت می‌تواند برای تمامی اعضا یکسان بوده و یا برای هر یک به‌صورت متفاوت مقرر شود. در نهایت نسبت ثابت نسبتی خواهد بود که تمامی شرکا روی آن توافق نموده و آن را منصفانه بدانند.

حسابداری تقسیم سود و زیان به نسبت سرمایه شرکا

در برخی موارد درآمد شرکت تضامنی به‌صورت مستقیم به مقدار سرمایه‌گذاری‌ها وابسته است مانند بانک‌های تضامنی، در چنین مواردی تقسیم سود و زیان به نسبت سرمایه اعضا خواهد بود. وقتی مبنای تقسیم سود و زیان سرمایه شرکا باشد باید این موضوع که سرمایه‌گذاری در کدام مقطع دورهٔ مالی صورت گرفته مشخص شود. در صورتی که این امر به‌صورت تدریجی و یا در اواسط دوره مالی صورت گرفته باشد مبنای تقسیم سود و زیان مبلغ متوسط سرمایه در طول دوره خواهد بود.

حسابداری تقسیم سود بر اساس تخصیص پاداش یا حقوق و تقسیم باقی‌مانده به نسبت ثابت

در این روش ممکن است شرکا توافق کنند که بخشی از سود را به شرکایی که خدماتی انجام داده‌اند به‌عنوان حق‌الزحمه بدهند و باقی‌مانده نیز بین سایر شرکا به نسبت معین تقسیم گردد. در صورت درج شدن پرداخت حق‌الزحمه در اساس‌نامه، مبلغ توافق شده بابت آن باید به‌حساب تمامی اعضا واریز شود، بدون در نظر گرفتن سود و زیان. لازم به ذکر است که حق‌الزحمه به‌عنوان بخشی از سود خواهد بود نه جزئی از هزینه‌های عملیاتی سازمان.

حسابداری تقسیم سود بر اساس تخصیص بهره سرمایه و تقسیم باقی‌مانده به نسبت ثابت

در برخی موارد با توافق شرکا مبلغی به‌عنوان سود به مانده‌حساب سرمایه واریز می‌شود. در واقع این کار برای احتساب میزان سود سرمایه‌ای است که در شرکت به کار گرفته شده و شرکا می‌خواهند بدانند که اگر در سایر زمینه‌ها از این سرمایه استفاده می‌کردند میزان سود بیشتر می‌شد یا کمتر. البته در ایران به‌ندرت چنین موردی دیده می‌شود. در صورتی که در اساس‌نامه شرکت تعلق سود به مانده‌حساب سرمایه بیان شده باشد مبلغ سود باید به حساب تمامی شرکا واریز شود، بدون درنظرگرفتن سود یا زیان سازمان.

حسابداری تقسیم سود بر اساس مبانی مختلف

در برخی موارد تقسیم سود در این مؤسسات ممکن است ترکیبی از چندین مبنا بوده و این در شرکت نامه پیش‌بینی‌شده باشد. به بیان ساده‌تر در این روش حسابداری برای محاسبات از ترکیبی از یک یا چند روش فوق استفاده می‌شود.

ورود و پذیرش شریک جدید در شرکت‌های تضامنی چگونه است؟

ماده ۱۲۳ قانون تجارت می‌گوید که هریک از اعضا یا شرکا در صورت داشتن رضایت تمامی شرکا می‌توانند سهم‌الشرکه خود را به فرد دیگری واگذار نمایند. به بیان ساده‌تر شریک یا عضو جدید فقط در صورت رضایت و موافقت تمامی شرکا می‌تواند وارد شرکت تضامنی شود.

 لازم به ذکر است که فرد جدید مسئول تمامی قروض و بدهی‌های سازمان نیز خواهد بود؛ اینکه قروض مذکور قبل از ورود و یا پس از ورود وی ایجاد شده باشند اهمیتی ندارد. اگر بین شرکا قراری برخلاف این توافق شود در مقابل شخص ثالث کأن‌لم‌یکن تلقی می‌شود. شریک جدید در عمل به دو صورت می‌تواند وارد شرکت تضامنی شود: وی باید یا در شرکت سرمایه‌گذاری کند و یا همه یا قسمتی از سهم‌الشرکه شرکای قدیم را خریداری نماید.

ثبت حسابداری سرقفلی در شرکت تضامنی

یکی از موضوعات حسابداری شرکت‌های تضامنی مربوط به موضوعات سرقفلی است. معنایی که سرقفلی در حسابداری دارد متفاوت از معنای آن در جامعه است. در حسابداری سرقفلی عبارت است از مازاد ارزش جاری یک دارایی نسبت به مجموع ارزش آن به‌صورت مشهود و غیرمشهود اما در جامعه سرقفلی به طور معمول از مستأجر دریافت خواهد شد. به بیان ساده‌تر سرقفلی به مبلغی گفته می‌شود که خریدار حاضر است مازاد بر ارزش واقعی دارایی مشهود پرداخت کند. سرقفلی در بازهٔ زمانی شرکت تضامنی و به‌مرور ایجاد شده و ثبت آن در دفاتر با توجه به اصل بهای تمام شده و اصل تحقق جایز نیست مگر تحت شرایط خریداری این دارایی.

وقتی شرکای قبلی در زمان ورود شریک جدید توافق کنند که عضو جدید معادل مبلغ سرمایه‌گذاری خود در سرمایه سازمان سهیم شود و ارزش سرقفلی که به شرکای قدیم متعلق بوده محاسبه گردد، حسابی تحت عنوان حساب سرقفلی در دفاتر قانونی شرکت افتتاح خواهد شد. این حساب در ترازنامه مالیاتی در دستهٔ دارایی‌های نامشهود قرار می‌گیرد.

نامه عدم فعالیت شرکت زمانی که مجموعه‌ها با رکود اقتصادی مواجه می‌شوند، تهیه و ارسال می‌شود. شرکت‌ها شرایط و فعالیت‌های مختلفی را در دوره‌های مختلف تجربه می‌کنند و همواره سعی می‌کنند تا روبه‌رشد باشند. اما در برهه‌هایی از زمان شرکت‌ها دچار ضرر و زیان مالی می‌شوند و فعالیت اقتصادی آن‌ها با وقفه مواجه می‌شود.

در چنین شرایطی که شرکت‌ها با عدم فعالیت مواجه هستند، باید نامه عدم فعالیت شرکت را به سازمان امور مالیاتی ارائه نمایند. اما ارائه چنین نامه‌ای چه اثری بر ادامه فعالیت‌های آن‌ها دارد؟ شرکتی که هیچ گونه فعالیت مالی نداشته باشد می‌تواند با ارائه این ماه معاف از پرداخت مالیات خواهند بود. البته باید به این نکته اشاره کنیم که در صورت ورشکستگی، شرایط متفاوت است و موضوعات دیگری را باید پیگیری کرد. در این سری از مقالات آموزش مالیات، قصد داریم به بررسی نحوه رد کردن نامه عدم فعالیت، جریمه عدم ارسال بپردازیم. همراه ما باشید.

عدم فعالیت واحد صنفی

عدم فعالیت واحدهای صنفی به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. از جمله دلایلی که می‌توان نامه عدم فعالیت را صادر کرد مواردی مثل ایجاد مشکلات اقتصادی، عدم توانایی شرکت در اجرای اهداف اقتصادی، رخ‌دادن حوادث خاص در بازارهای مالی و اختلاف بین شرکا و عدم فعالیت آن‌ها را می‌توان نام برد.

اظهارنامه عدم فعالیت اشخاص حقوقی

حتماً مطلع هستید که مالیات بر درآمد افراد وضع می‌شود. ثبت هر شرکتی هم باهدف کسب درآمد انجام می‌شود و می‌توان نتیجه گرفت که با ثبت هر شرکتی، مالیات مطابق با آن نیز در نظر گرفته می‌شود. حالا درصورتی‌که این شرکت‌ها فعالیت اقتصادی نداشته باشند، مشمول عدم فعالیت هستند و باید نامه عدم فعالیت خود را به سازمان‌های مالیاتی تسلیم نمایند.

برخی از افراد تصور می‌کنند که درصورتی‌که پرونده دارایی خود را تحویل ندهند، مشمول مالیات نمی‌شوند. اما این تصور اشتباه است و در صورتی که فعالیت اقتصادی نداشته باشید باید پرونده دارایی خود را تشکیل داده و عدم فعالیت خود را اعلام نمایید.

چگونه نامه عدم فعالیت شرکت را رد کنیم؟

اگر شرکتی در اداره ثبت شرکت‌ها به ثبت برسد اما در هر مرحله‌ای به هر دلیلی دیگر به فعالیت خود ادامه ندهد، باید اقدامات قانونی لازم برای اعلام عدم فعالیت خود را فوراً تکمیل کند. در حقیقت، شرکت‌های بدون فعالیت نیز باید اقداماتی انجام دهند. اقداماتی که برای تسلیم اظهارنامه عدم فعالیت شرکت باید انجام دهید عبارت‌اند از:

• شرکت‌های بدون فعالیت ملزم به تهیه دفاتر قانونی و اظهارنامه مالیاتی هستند.
• نامه عدم فعالیت شرکت‌های بدون فعالیت (در سربرگ رسمی شرکت و با مهر و امضا) باید در ابتدای چهار ماه سال مالی اعطا شود. در صورت عدم تحویل در موعد مقرر، جریمه مالیاتی به شرکت تعلق می‌گیرد.
• اظهارنامه‌های ارزش‌افزوده به‌صورت صفر نیز باید در مهلت مقرر تحویل داده شوند.
• عدم فعالیت شرکت مربوط به سال مالی قبل است؛ بنابراین نمی‌توان برای سال مالی بعد اعلام عدم فعالیت کرد.
• در صورت عدم فعالیت شرکت، هرگونه خریدوفروش توسط اعضا ممنوع است. توجه به این نکته ضروری است که حتی خریدهای شخصی در این زمینه نیز به‌عنوان فعالیت شرکت محاسبه می‌شود.
• برای اعلام عدم فعالیت شرکت هر بار در هرسال مالی باید اقدام کرد. به‌عبارت‌دیگر، یک‌بار اعلام عدم فعالیت شرکت برای کل حیات شرکت کفایت نمی‌کند.
• اگر زمان زیادی از عدم فعالیت شرکت بگذرد، شرکت منحل خواهد شد.
• بدون تشکیل پرونده مالیاتی یا دارایی نمی‌توانید نامه عدم فعالیت تنظیم کنید.
• اگر فاکتور خرید و فروشی در تضاد با مدارک ارائه‌شده توسط شرکت‌های بدون فعالیت به اداره مالیاتی ارائه شود، این شرکت‌ها مشمول جریمه‌های سنگین مالیاتی می‌شوند.
• اگر شرکتی در اساسنامه خود آورده نقدی دارد، حتماً باید در حساب بانکی و در اظهارنامه عملکرد نشان داده شود. 

استعلام نامه عدم فعالیت شرکت

پس از ارائه نامه عدم فعالیت شرکت، کارشناسان مالی سازمان مالیاتی فعالیت خود را آغاز می‌کنند و صحت‌وسقم درخواست این شرکت‌ها را بررسی می‌کنند. این روند با بررسی دفاتر مالی، حساب‌های مالی شرکت و سایر حساب‌ها این کارشناسان درخواست شرکت‌ها را با درنظرگرفتن این شرایط تأیید می‌کنند:

• هیچ ثبت حسابداری در دفاتر قانونی ثبت نشده باشد
• هیچ‌گونه خرید و فروشی در حساب شرکت‌ها ثبت نشده باشد
• در حساب بانکی هیچ‌گونه تراکنشی ثبت نشده باشد
• هیچ‌گونه اطلاعات مالی و یا فاکتورهای خرید و فروشی نباید در حساب شرکت باشد

نمونه نامه عدم فعالیت مغازه به دارایی

در مورد مغازه‌هایی که فعالیت اقتصادی ندارند و یا فعالیت آن‌ها متوقف شده است نیز لازم است تا نامه عدم فعالیت تهیه و به سازمان امور مالیاتی تحویل شود.

مدارکی که برای اعلام تعطیلی واحد کسب یا مغازه لازم است شامل یک نامه برای اعلام عدم فعالیت است. در این نامه باید خطاب به ریاست واحد مالیاتی خود تعطیلی را اعلام کنید و درخواست بازرسی بدهید. همچنین درصورتی‌که مستأجر هستید رونوشت فسخ قرارداد هم باید تحویل اداره مالیاتی مربوطه شود.

شرکت‌های غیر فعال به چه شرکت‌هایی گفته می‌شود؟

شرکت‌هایی که ثبت قانونی شده و هیچ گونه مراوده مالی و تجاری نداشته و گردش مالی آن‌ها صفر باشد و هیچگونه نقل و انتقال مالی و تجاری هم به نام صاحبان شرکت در طول سال انجام نگرفته باشد اصطلاحا در قانون شرکت غیر فعال نامیده می‌شوند.

آیا به شرکت‌های غیر فعال مالیات تعلق می‌گیرد؟

این شرکت‌ها اگر قوانین مربوط به شرکت‌های غیر فعال را به طور کامل رعایت کنند مالیاتی به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد.

انحلال شرکت یا عدم فعالیت آن

یکی از موضوعات مهم در خصوص شرکت‌های غیر فعال، بحث انحلال آن‌ها است که به معنی مرگ شرکت است و اگر کسی قصد دارد که در آینده فعالیت خود را دوباره آغاز نماید، نباید شرکت را منحل کند بلکه لازم است عدم فعالیت آن را اعلام نماید. در کل می‌توان گفت اگر هر شخصی تمام موارد و نکات قانونی را رعایت نماید، دچار هیچ گونه دردسری نخواهد شد. این موضوع باعث شده است که افراد متخصص و کارشناسان خبره در زمینه مالیات، با انجام فرآیند‌های مشخص شده، هیچ گونه نگرانی از بابت مالیات و جرائم آن نداشته باشند.

نکات مهم در خصوص شرکت‌های غیر فعال

• عدم ثبت مراوده‌های مالی به نام صاحبان شرکت
• صفر بودن گردش مالی شرکت
• تشکیل پرونده مالیاتی در حوزه مربوط به شرکت
• اعلام عدم فعالیت در بازه زمانی مشخص و دقیق به صورت کتبی با مهر و امضای مدیر عامل شرکت و ارسال به حوزه مالیاتی
• تحویل دفاتر قانونی پلمپ شده به اداره امور مالیاتی، به صورت کاملا سفید
• ارسال اظهارنامه مالیاتی و اظهارنامه ارزش افزوده برای سازمان امور مالیاتی به صورت سفید
• عدم وجود فاکتور خرید یا فروش در تاریخ مقرر به نام شرکت یا صاحبان آن
• نامه عدم فعالیت باید دارای نام شرکت، شماره ثبت، کلاسه پرونده، تاریخ عدم فعالیت و… باشد که به امضای مدیر عامل برسد.
• کد اقتصادی شرکت حتی در خصوص عدم فعالیت نیز باید صادر گردد و تمام اسناد به همان حوزه مالیاتی ارسال شوند.
• مدیر عامل وظیفه دارد که در پایان سال مالی عدم فعالیت شرکت را به سازمان مالیاتی اعلام نماید.

نکته ۱: تجهیزات خریداری شده برای شرکت مانند ماشین آلات و…جز سرمایه‌های شرکت است و فعالیت محسوب می‌گردد و دارای مالیات است.

نکته ۲: عدم ارائه هر کدام از موارد بالا، به معنی مخفی نمودن فعالیت است و جرائمی را در پی خواهد داشت.

نکته ۳: اگر کسی قصد ادامه فعالیت با شرکت مذکور را ندارد، موظف است که اقدام به انحلال شرکت نماید و آن را به صورت رسمی اعلام کند.

نحوه محاسبه مالیات شرکت‌های بدون فعالیت

در واقع می‌توان گفت که مالیات شرکت‌ها بر اساس تراکنش‌های مالی آن و میزان سود و زیان محاسبه می‌گردد که هر اندازه فعالیت کمتر باشد، مالیات کمتری به آن تعلق می‌گیرد. بر اساس قانون مالیات بر درآمد، برای شرکت‌های غیر فعال که درآمدی ندارند، هیچ گونه مالیاتی در نظر نگرفته‌اند که لازم است که شرکت مورد نظر، اعلام عدم فعالیت نماید.

نکته: بر اساس قانون، شرکت‌هایی که تازه تاسیس شده‌اند، ۲ ماه مهلت دارند که برای تشکیل پرونده دارایی و اخذ کد اقتصادی اقدام نمایند در غیر این صورت باید منتظر جرائم مالیاتی باشند.

تکالیف مالیاتی مدیران شرکت‌های غیر فعال

از جمله تکالیف مالیاتی مهمی که مدیران باید به آن‌ها عمل کنند، می‌توان به موارد مهم زیر اشاره نمود:

• مدیران شرکت غیر فعال موظفند که نسبت به اعلام کتبی و قابل اثبات عدم فعالیت شرکت به اداره مالیاتی ذیربط خود و به واحد مالیات بر ارزش افزوده ذیربط اقدام کنند.
• پلمپ دفاتر قانونی برای شرکت غیر فعال باید صورت گیرد.
• تسلیم اظهارنامه مالیاتی برای شرکت‌های غیر فعال ضروری است.
• لازم است که مدیران شرکت‌های غیر فعال بر اساس تبصره ۴ ماده ۱۸۶ قانون مالیات‌های مستقیم، مقرر شده است هر گونه تغییرات در مورد شرکت‌های غیر فعال را ثبت نمایند که منوط به اخذ مفاصاحساب مالیاتی از سازمان امور مالیاتی شده است.
• در نهایت باید مدیران شرکت غیر فعال، به محض آن که اقدام به فعال کردن شرکت کردند نسبت به اعلام کتبی مراتب به اداره امور مالیاتی ذیربط نیز اقدام کنند.

یکی از مواردی که بسیاری از شرکت‌ها خصوصاً در سال‌های آغازین فعالیت با آن روبه‌رو می‌شوند، زیان ده بودن شرکت است. به دلایل مختلفی در طول فعالیت یک شرکت ممکن است میزان هزینه‌ها از درآمدها در طی یک دوره مالی بیشتر شود. در چنین شرایطی یکی از سؤالاتی که صاحبان کسب‌وکارها و شرکت‌ها با آن روبه‌رو هستند، چگونگی نحوه محاسبه مالیات شرکت زیان ده است. به همین بهانه، در ادامه این مقاله سعی می‌کنیم تا با قوانین مالیاتی مرتبط با شرکت‌های زیان ده بیشتر آشنا شویم.

چه زمانی یک شرکت زیان ده می‌شود؟

در بازارهای مالی عوامل مختلفی می‌تواند روی درآمد کسب‌وکارها و شرکت‌ها تأثیر بگذارد. با کاهش درآمد یا قطع درآمد، درصورتی‌که هزینه‌ها نیز به همان میزان کاهش پیدا نکنند، وضعیت مالی شرکت به سمت زیان ده شدن پیش می‌رود. عدم مدیریت مناسب مجموعه، مدیریت اشتباه جریان وجوه نقد، عدم آشنایی به بازار، بازاریابی نادرست، سوق دادن سرمایه به موجودی انبار و عدم تقسیم سرمایه مناسب عوامل اولیه‌ای هستند که یک شرکت را با زیان روبه‌رو می‌کنند.

علاوه بر این، کسب‌وکارهایی که در دوره گذار از تکنولوژی قدیمی به تکنولوژی جدید قرار دارند یا به‌تازگی فعالیت خود را شروع کرده‌اند و در مرحله تحقیق و توسعه قرار دارند نیز، معمولاً با زیان روبه‌رو می‌شوند. در چنین شرایطی در اظهارنامه‌های مالیاتی، میزان هزینه‌های شرکت از درآمدهای آن بیشتر خواهد شد. مدیران شرکت‌ها و صاحبان کسب‌وکارها در این موارد باید آگاهی کاملی از مالیات شرکت داشته باشند تا هزینه‌های مالیاتی باعث افزایش زیان شرکت نشود. سازمان امور مالیاتی نیز با شرکت‌های زیان ده برخورد متفاوتی دارد که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم.

سازمان امور مالیاتی، چگونه مالیات شرکت زیان ده را تعیین می‌کند؟

شرکت‌های زیان ده مانند باقی اشخاص حقوق و کسب‌وکارها، موظف هستند طبق قوانین و در موعد تعیین‌شده، با استفاده از نرم افزار حقوق و دستمزد و سایر ابزارها هزینه‌ها و درآمدهای خود را مشخص کنند و اظهارنامه‌های مالیاتی خود را تکمیل و تسلیم سازمان امور مالیاتی نمایند. درصورتی‌که زیان ده بودن شرکت مورد تأیید سازمان مالیاتی قرار بگیرد، مالیات تا زمان سوددهی مجدد شرکت و کسر زیان‌های قبلی از سودهای سال بعد، دریافت نخواهد شد.

نکته اساسی در اینجا، پذیرش مدارک هزینه‌ها و درآمدها از سوی اداره مالیاتی است. اگر هزینه‌های شرکت مورد تأیید ممیز و سازمان امور مالیاتی قرار نگیرد یا منابع درآمدی به‌درستی در اظهارنامه آورده نشوند، زیان ده بودن شرکت تأیید نخواهد شد. به‌طورکلی می‌توان برخورد سازمان با مودیانی که زیان ده هستند به دودسته زیر تقسیم کرد:

در چه مواردی هزینه‌های شرکت زیان ده موردقبول قرار می‌گیرد؟

اگر هزینه‌های شرکت در اثر دریافت وام برای تهیه دستگاه‌های جدید، افزایش یا پرداخت حقوق کارکنان، هزینه‌های مرتبط با تحقیق و توسعه و سایر مواردی، افزایش پیدا کند، سازمان امور مالیاتی آن‌ها را می‌پذیرد و زیان حاصل از این هزینه‌ها را تأیید می‌کند.

قوانین مرتبط با مالیات شرکت زیان ده

ماده 147 و 148 قانون مالیات مستقیم، به هزینه‌های قابل‌قبول برای تشخیص درآمد مؤدی و تعیین زیان ده بودن شخص حقوقی می‌پردازد. طبق ماده 147 ق.م.م: «هزینه‌های قابل‌قبول برای تشخیص درآمد مشمول مالیات به شرحی که ضمن مقررات این قانون مقرر می‌گردد عبارت است از‌ هزینه‌هایی که در حدود متعارف متکی به مدارک بوده و منحصراً مربوط به تحصیل درآمد موسسه در دوره مالی مربوط با رعایت حدنصاب‌های مقرر ‌باشد.» در ماده 148 ق.م.م نیز به شرح هزینه‌های قابل‌قبول ماده 147 پرداخته می‌شود.

درصورتی‌که اشخاص حقوقی گزارش‌های فصلی و اظهارنامه‌های مالیاتی خود را به‌صورت دقیق و با مدارک کامل تحویل اداره مالیاتی داده باشند و هزینه‌های انجام‌شده شرکت مطابق با مواد 147 و 148 قانون مالیات مستقیم موردقبول سازمان مالیاتی قرار بگیرد، تا زمان سوددهی مجدد کسب‌وکار، هزینه‌ای بابت مالیات شرکت زیان ده دریافت نخواهد شد. اگر صاحب کسب‌وکار یا مدیر یک شرکت هستید با آشنایی با مسائل پایه مانند سال مالی چیست اطلاعات خود در امور مالیاتی را افزایش دهید تا در صورت بروز مشکلاتی مانند زیان ده بودن شرکت، بتوانید از اضافه شدن هزینه‌های مالی به زیان شرکت جلوگیری کنید.

مدیران شرکت‌های زیان ده باید به چه نکاتی توجه کنند؟

متأسفانه در موارد زیادی، عدم آشنایی مدیران با مسائل مرتبط با مالیات و جدی نگرفتن این موضوع باعث می‌شود به دلیل عدم ارائه مدارک صحیح، زیان شرکت موردقبول سازمان امور مالیاتی قرار نگیرد. عدم ارائه گزارش‌های فصلی، کامل نبودن دفاتر مالی، مشکلات مربوط به پر کردن اظهارنامه، عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر، ارائه مدارک ناقص و عدم نگهداری درست از مدارک و دفاتر از دلایل مهمی هستند که می‌توانند باعث رد شدن زیان شرکت از سوی سازمان امور مالیاتی شوند.

همچنین دقت کنید که هزینه‌های شرکت تنها در صورتی موردقبول قرار می‌گیرند که شرایط مندرج در ماده 147 و 148 قانون مالیات مستقیم را رعایت کرده باشند. استفاده از یک نرم افزار حسابداری قدرتمند به شما کمک می‌کند تا مدیریت کاملی بر تمام مدارک مالی شرکت خود داشته باشید و اظهارنامه‌های مالیاتی کاملی را تقدیم سازمان کنید.

مالیات‌های شرکت زیان ده در آستانه انحلال چگونه پرداخت می‌شود؟

درصورتی‌که زیان یک شرکت از 50 درصد سرمایه‌های آن بیشتر شود، بر اساس قانون تجارت باید سرمایه‌های خود را کاهش دهد. در این موارد شرکت به سمت تصفیه و انحلال نیز پیش می‌رود. درصورتی‌که هیئت‌مدیره یا دادگاه در شرایط خاص تصمیم به انحلال شرکت بگیرند، مدیر تصفیه وظیفه فروش دارایی‌ها و پرداخت بدهی‌ها به همراه مالیات‌های باقی‌مانده از سال‌های قبل را بر عهده می‌گیرد.

با فراگیر شدن کسب‌وکارهای اینترنتی، دولت استارتاپ‌ها را ملزم به پرداخت مالیات کرده است. سازمان امور مالیاتی کشور ادعا دارد که برای جبران بودجه و جلوگیری از آسیب به منابع اقتصادی کشور ناچار به گرفتن مالیات است، با این حال پرداخت مالیات استارتاپ‌ها موافقان و مخالفان زیادی دارد. بر اساس این تصمیم، تمام استارتاپ های نوپا موظف هستند که از قوانین مربوط به مالیات تبعیت کنند.

اگر قصد راه‌اندازی یک استارتاپ را دارید به شما توصیه می‌شود که تمامی این قوانین را آموخته و از آن‌ها تبعیت کنید، زیرا در غیر این صورت ممکن است آینده کسب‌وکار خود را به خطر بیندازید. متأسفانه نهادهای مربوطه قوانین پیچیده‌ای برای پرداخت مالیات وضع کرده‌اند، به همین دلیل استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای زیادی به دلیل عدم آگاهی از این قوانین مجبور به پرداخت خسارات سنگین شده‌اند.

در ادامه این مقاله از سری مقالات آموزش مالیات، به قوانین مالیات برای کسب‌وکارهای نوپا و نحوه محاسبه آن می‌پردازیم. همچنین توضیح خواهیم داد که در چه شرایطی استارتاپ‌ها می‌توانند از پرداخت مالیات معاف شوند.

قوانین مالیات استارتاپ‌ها چیست؟

افزایش ایده‌های خلاقانه توسط جوانان باعث شده که این روزها شاهد استارتاپ‌ها و کسب‌و‌کارهای زیادی باشیم. قوانین پرداخت مالیات برای کسب‌وکارهای مختلف یکسان نیست و بر اساس نوع فعالیت آن‌ها متفاوت است. سهم بالای کسب‌وکارها در تولید کالا و ارائه خدمات باعث شده تا قوانین مالیاتی استارتاپ‌ها متفاوت بوده و متناسب با شرایط آن‌ها وضع شود. این قوانین به زمینه پرداخت مالیات، بیمه، سرمایه‌گذاری و سرمایه‌پذیری استارتاپ‌ها بستگی دارد. به طور مثال برای شرکت‌های تولیدی، بسته به نحوه و تعداد تولید محصول، مالیات متفاوتی در نظر گرفته شده است.

شاید با خودتان بگویید که استارتاپ های نوپا درحالی‌که هنوز در اول راه قرار داشته و به زمان زیادی برای پیشرفت و سوددهی نیاز دارند چطور می‌توانند از همان ابتدا مالیات بپردازند؟ بهتر است زودتر خیال شما را راحت کنیم، زیرا خوشبختانه هنگام وضع قوانین مالیات برای کسب‌وکارها به این موضوع توجه شده است. استارتاپ های نوپا به مدت سه سال از تاریخ ثبت کسب‌وکار خود، از پرداخت مالیات معاف هستند.

نحوه محاسبه مالیات استارتاپ‌ها چگونه است؟

در این بخش نحوه محاسبه مالیات استارتاپ‌ها را مورد بحث قرار می‌دهیم. البته مالیات پرداختی توسط استارتاپ های حقیقی و حقوقی متفاوت است. یک کسب‌وکار می‌تواند هم به‌صورت حقیقی و هم حقوقی فعالیت خود را آغاز کند. مالیات پرداختی برای مشاغل استارتاپی، اینترنتی و سنتی یکسان است. نحوه محاسبه مالیات برای شرکت‌های حقیقی و حقوقی به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:

• شرکت‌های حقیقی: محاسبه مالیات استارتاپ های حقیقی به این صورت است که از درآمد مشمول مالیات یا همان سود سالانه شرکت، مبلغی به‌عنوان معافیت سالانه کسر می‌شود. این مبلغ کسری که میزان معافیت سالانه نام دارد، در قانون بودجه بر اساس تورم محاسبه و اعلام می‌شود. عددی که پس از کسر معافیت سالانه به دست می‌آید مشمول ماده 131 قانون است که طبق آن اولین 500.000.000 ریال در 15% ضرب می‌شود. دومین 500.000.000 ریال در 20% ضرب می‌شود. سپس مبلغ مازاد 1.000.000.000 در 25% ضرب می‌شود. بر اساس این فرمول مالیات اشخاص حقیقی مشخص می‌شود.
• شرکت‌های حقوقی: محاسبه مالیات شرکت‌های حقوقی ساده‌تر است. به این صورت که درآمد مشمول مالیات یا سود سالانه شرکت مستقیماً در ۲۵% ضرب می‌شود.

نحوه محاسبه مالیات حق تمبر

بر اساس ماده 48 قانون مالیات، مهلت پرداخت مالیات حق تمبر سرمایه شرکت، برای شرکت‌های حقیقی 4 ماه پس از تشکیل پرونده مالیاتی و برای شرکت‌های حقوقی 2 ماه پس از تشکیل پرونده مالیاتی است. نحوه محاسبه مالیات حق تمبر نیز به این صورت است که عدد سرمایه اولیه شرکت در عدد %0005 ضرب می‌شود. برای مثال اگر میزان سرمایه اولیه شرکتی 150.000.000 ریال باشد این عدد در %0005 ضرب شده و حاصل آن یعنی 75.000 ریال به‌عنوان مالیات حق تمبر باید پرداخت شود.

معافیت مالیاتی استارتاپ ها

برخی از معافیت های مالیاتی و بیمه‌ای برای استارتاپ‌ها جهت فرصتی برای پیشرفت بیشتر و موفقیت آن‌ها در نظر گرفته شده است. هدف این طرح این است که یک امنیت اقتصادی برای فعالیت کسب‌وکارهای نوپا در مدت زمانی محدود فراهم شود. این قوانین معافیت مالیاتی به شرح زیر است:

• استارتاپ‌ها یا شرکت‌های نوپایی که تنها یک نوع محصول یا خدمت را ارائه می‌دهند از دادن مالیات معاف هستند.
• شرکت‌های نوپا به‌منظور کاهش هزینه‌هایی که برای بیمه باید بپردازند، می‌توانند تا 2 سال کارورز یا کارآموز داشته باشند. همکاری با کارورزان مانند استخدام نیست و ملزم به بیمه کردن آن‌ها نیستند.
• سهام‌داران که کارفرما نیز محسوب می‌شوند، نیازی نیست که بیمه تأمین اجتماعی پرداخت کنند.  

• استارتاپ‌ها می‌توانند به‌صورت قانونی، فضاهای کار خصوصی و مشترک به وجود آورند.
• استارتاپ هایی که عمری کمتر از 3 سال دارند (یعنی 3 سال از ثبت آن‌ها می‌گذرد) از پرداخت مالیات معاف هستند.

لزوم مشاوره با مشاوران مالیاتی برای استارتاپ ها

به دلیل وجود قوانین مالیاتی پیچیده در شرایط مختلف، برای افراد عادی کسب اطلاعات کامل و دقیق درباره این قوانین همیشه کار دشواری بوده است. خوشبختانه برای حل این مشکل افرادی متخصص در این زمینه به‌عنوان مشاور مالیاتی وجود دارند که اطلاعات کامل و دقیقی درباره قوانین و مقررات پرداخت مالیات به شما ارائه می‌دهند. مشاوران مالیاتی استارتاپ‌ها تمامی کسری‌های مالیاتی را برای شما شناسایی و محاسبه و شما را در گرفتن بهترین تصمیمات استراتژیک در این حوزه یاری می‌کنند.

مشاوران مالیاتی دانشی کامل و دقیق از قوانین به‌روز شده کشور دارند که از این طریق می‌توانند راهکارهایی مؤثر برای صرفه‌جویی مالی به شما بدهند. به‌طورکلی کمک‌گرفتن از یک مشاور مالیاتی، به شما کمک می‌کند تا در وقت و هزینه‌های خود صرفه‌جویی کنید. او از کسری‌ها و اعتبارات کسب و کار شما به خوبی مطلع است و به شما این اطمینان را می‌دهد که امور مالیاتی کسب‌وکار شما را به درستی پیگیری و تسویه‌حساب مالیاتی را انجام می‌دهد.

مالیات اپلیکیشن‌ها

احتمالاً با جستجو درباره مالیات اپلیکیشن‌ها به نتیجه خاصی دست پیدا نکردید. اگر برای شما این سؤال پیش آمده که مالیات اپلیکیشن‌ها چطور محاسبه می‌شود، باید به شما بگوییم که نحوه محاسبه آن‌ها فرقی با مالیات استارتاپ‌ها ندارند. البته قوانینی در رابطه با اپلیکیشن‌های دانش‌بنیان وجود دارد که نشان می‌دهد این اپلیکیشن‌ها از پرداخت مالیات معاف هستند. دیگر معافیت‌های مالیاتی که برای استارتاپ های نوپا وجود دارد در رابطه با اپلیکیشن‌ها هم صدق می‌کند.

آیین‌نامه حمایت از شرکت‌های نوپا

اخیراً آیین‌نامه‌ای تصویب شده که طبق آن دولت از شرکت‌های نوپا که شرایط ویژه‌ای دارند، حمایت می‌کند که برخی از این شرایط را پیش‌تر ذکر کردیم. طبق این آیین‌نامه شرکت‌های نوپا شامل شرکت‌های خصوصی و تعاونی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات هستند که کمتر از سه سال از تاریخ ثبت آن‌ها گذشته است. تصویب طرح نوآفرین گام مهمی در توسعه اقتصادی شرکت‌های نوپا به‌حساب می‌آید. این آیین‌نامه را می‌توان به عنوان سند توسعه اقتصاد دیجیتالی به شمار آورد. به جز شرایطی که پیش‌تر ذکر شد، شرایط دیگری برای حمایت از این شرکت‌ها وجود دارد که به صورت زیر است:

• حداکثر سرمایه ثبت شده توسط شرکت دو میلیارد و پانصد میلیون ریال باشد.
• در سال 1398 فقط از شرکت‌هایی حمایت می‌شد که در طول سال کمتر از پنج میلیارد ریال درآمد داشته باشند، اما در سال‌های بعد این مورد بر اساس نرخ تورم اعلامی بانک مرکزی شکل گرفت.
• سهام‌داران شرکت نباید نسبت به توزیع سود اقدام کنند.
• مبلغ دریافتی ماهانه این شرکت‌ها از سه برابر حداقل حقوق سالانه کارگران مشمول قانون کار بیشتر نباشد.
• مشخصات شرکت در تصویب‌نامه سامانه متمرکز خدمات سازمان فناوری اطلاعات ایران ثبت شده باشد.
• از کلیه مشوقان در زمینه‌های مهارت‌افزایی و ارتقای دانش و حمایت از مشاغل کوچک خانگی و دانش‌بنیان حمایت می‌شود.
• کسب‌وکارهای نوپا اجازه دارند تا از نیروهای متخصص خارجی بهره ببرند.

محاسبه مالیات استارتاپ‌ها حقیقی یا حقوقی؟

ممکن است هنگام محاسبه مالیات استارتاپ خود ندانید که باید آن را به صورت حقیقی حساب کنید یا حقوقی. پیش‌تر نحوه محاسبه مالیات به صورت حقیقی و حقوقی را توضیح دادیم. محاسبه آن به فعالیت شرکت شما دارد بستگی دارد که به کدام عنوان ثبت شده باشد. درواقع شخص حقوقی، هر سازمان یا نهادی است که فعالیت تجاری خاصی را انجام می‌دهد و برای آن سازمان یا شرکت حقوق و تکالیف منحصر به فردی مشخص می‌شود.

برای اشخاص حقیقی محدودیت زمانی وجود دارد و با مرگ این اشخاص تمامی حقوق از بین می‌رود اما شخصیت حقوقی به مرگ افراد وابسته نیست و تا زمانی که شرکت وجود داشته باشد، حق و حقوق هم وجود دارند. تفاوت دیگر در محل اقامت آن‌ها است. محل سکونت اشخاص حقیقی، خانه و منزل است درحالی که محل اقامت اشخاص حقوقی، دفاتر و یا اسناد مختلف یک شرکت است.